اخلاق اجتماعی

از دانشنامه‌ی اسلامی

بخش اخلاق اجتماعی از مهمترین بخش‌های اخلاق اسلامی است. انسان چون ضرورتا نیازمند زندگی در اجتماع می‌باشد و به یاری دیگر انسان‌ها و یاری رساندن به دیگران وابسته است. آشنایی و رعایت مسائل این قسم از زندگی بسیار لازم به نظر می‌رسد. با توجه به آیات و روایات و تاملی کوتاه در زندگی اطراف خود به خوبی ملاحظه می‌کنیم که بسیاری از صفات ناپسند و گناهان از همین اجتماع و ارتباط برمی‌خیزد و بسیاری از صفات نیکو و ثواب‌ها و فضیلت‌ها از همین بخش است.

فهرست مباحث اخلاق اجتماعی

شاخه‌ها و زیرشاخه‌های مباحث اخلاق اجتماعی به صورت زیر می‌باشد:

اجتماعی زیستن انسان

  1. اختیاری بودن اجتماعی زیستن انسان؛
  2. عوامل رویکرد به حیات اجتماعی:
    1. غریزه جنسی
    2. عواطف انسان
    3. خرد انسان
  3. ارزش‌های اخلاقی در حیات اجتماعی؛
  4. اصول حاکم بر ارزش‌های اجتماعی:
  5. عدل و قسط
  6. احسان
  7. تقدم مصالح معنوی بر منافع مادی

زیرمجموعه‌ی اخلاق اجتماعی

  1. اخلاق خانواده:
    1. رابطه زن و شوهر
    2. رابطه فرزند و پدر و مادر
    3. رابطه‌ی فرزندان با یکدیگر
  2. رابطه خویشاوندی؛
  3. رابطه با دوستان؛
  4. رابطه با همسایگان؛
  5. رابطه با مومنان؛
  6. رابطه با امام و ولی امر؛
  7. رابطه با دیگر انسان‌ها
ج) صفات اخلاقی پسندیده اجتماعی
امانت داریرافتتعاونوفای به عهد و پیمان
احسانعدالتظلم ستیزیعزت
راستگوییصبر و حلمحسن خلقخیر خواهی
انفاقمواساتتواضعحسن ظن
سکوت و صمتعفتامربه معروفنهی از منکر
سخاوت و بخشش صله رحم
د) صفات اخلاقی ناپسند اجتماعی
عاق والدیندروغغیبتتهمتاذیت و آزار دیگران
سخن چینیچشم چرانیپیمان شکنیربارشوه
بد اخلاقیبدخواهیحسادتبی تفاوتیکمک به ظالم
رها کردن مظلومفحش و ناسزاجدال و مراءبخلتکبر
لجاجت و عنادناشکیبایی و ضجرسوء ظنپر حرفیزنا
لواطلهو و لعبمسخرهعدم وفای به عهددزدی

پانویس

  1. لازم به ذکر است در تقسیم اخلاق، اخلاق خانواده در برخی منابع همچون این دانشنامه مستقل از اخلاق اجتماعی مورد بحث قرار گرفته است.

منابع:

(1). اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن، علی شیروانی؛ انتشارات دارالفکر.

(2). سایت بلاغ (اخلاق).